Եթե օտարերկրյա քաղաքացին ցանկանում է բնակվել Հայաստանում կամ ցանկանում է ընդհանուր կարգով ձեռք բերել ՀՀ քաղաքացիություն, ապա նա առաջին հերթին պետք է ձևակերպի այն փաստաթղթերը, որոնք թույլ կտան ստանալ կացության կարգավիճակ և իրավունք կտան օրինական մնալ ՀՀ տարածքում:

Կա 3 տեսակի կացության կարգավիճակի եւ բնակության:

• ժամանակավոր, որի դեպքում տրվում է ժամանակավոր ռեզիդենտ քարտ;
• մշտական, որի դեպքում տրվում է մշտական ռեզիդենտ քարտ;
• հատուկ, որի դեպքում օտարերկրացուն տրամադրվում է բնակության հատուկ անձնագիր:

Ժամանակավոր ռեզիդենտ քարտը տրամադրվում է 1 տարի ժամկետով: Այն ստանալու համար օտարերկրացուն անհրաժեշտ է ներկայացնել ապացույցներ, որ առկա է հետեւյալ հանգամանքներից որեւէ մեկը:

• ուսուցում ՝ ավագ դպրոցի ծրագրով (դիմորդների նախապատրաստման համար), ճարտարագիտական (ինժեներական) առարկաների խորացված ուսումնասիրմամբ;
• աշխատանքի թույլտվություն, որը տրամադրվում է ՀՀ կառավարության սահմանած կարգով;
• ՀՀ քաղաքացու կամ Հայաստանի տարածքում օրինական հիմքերով գտնվող օտարերկրյա քաղաքացու հետ ամուսնության մեջ գտնվելու փաստը;
• ՀՀ քաղաքացու կամ ՀՀ-ում մշտական կացության կարգավիճակ ունեցող օտարերկրացու հետ Մերձավոր ազգակցական հարաբերություններում գտնվելու փաստը;
• ձեռնարկատիրական գործունեության իրականացումը;
• դիմումատուն ծագումով հայ է ։

Ինչպես արդեն նշվեց, ժամանակավոր ռեզիդենտ քարտը տրամադրվում է 1 տարով, սակայն այդ քարտի գործողության ժամկետը լրանալու դեպքում հնարավորություն կա ամեն անգամ երկարաձգել ժամանակավոր կացության կարգավիճակը 1 տարով: Քարտի գործողության ժամկետի երկարաձգման մասին դիմումը լիազոր մարմին պետք է տրամադրվի դրա ավարտից ոչ ուշ, քան 30 օր առաջ:

Մշտական ռեզիդենտ քարտը տրվում է օտարերկրյա քաղաքացուն 5 տարի ժամկետով: Այն կարող է երկարաձգվել ամեն անգամ նույն ժամկետում. Մշտական բնակության կարգավիճակ տալու համար օտարերկրացուն անհրաժեշտ է ներկայացնել ապացույցներ հետեւյալ հանգամանքների առկայության մասին:

• ՀՀ տարածքում մերձավոր ազգականների առկայության փաստը;
• ՀՀ տարածքում բնակարաններով և ապրուստի աղբյուրով ապահովված լինելու փաստը;
• կեցությունը ՀՀ-ում ոչ պակաս, քան 3 տարի առաջ դիմում է մշտական ռեզիդենտ քարտի;

Մշտական ռեզիդենտ քարտ կարող են ստանալ նաև ծագումով հայ անձինք կամ Հայաստանի տարածքում ձեռնարկատիրական գործունեությամբ զբաղվող անձինք:

Մշտական ռեզիդենտ քարտի գործողության ժամկետը երկարաձգելու համար անհրաժեշտ է ներկայացնել դիմում ‘ այն երկարաձգելու խնդրանքով ոչ ուշ, քան գործողության ժամկետը լրանալուց 30 օր առաջ: Հատուկ կացության կարգավիճակ տրվում է այն օտարերկրացիներին, ովքեր ծագումով հայ են կամ ՀՀ տարածքում իրականացնում են մշակութային կամ տնտեսական գործունեություն:

Հատուկ կացության անձնագիրը տրամադրվում է 10 տարի ժամկետով եւ կարող է տրվել բազմիցս:

ՀՀ տարածքում ժամանակավոր կամ մշտական կացության կարգավիճակ սահմանող փաստաթղթեր ստանալու համար անհրաժեշտ է դիմում ներկայացնել ՀՀ ոստիկանության լիազոր մարմին: Այդ դիմումի քննարկումից հետո որոշում է կայացվում ժամանակավոր կամ մշտական կացության կարգավիճակ տալու կամ այդ կարգավիճակի տրամադրումը մերժելու մասին 30-օրյա ժամկետում ։ Կացության կարգավիճակ ունեցող օտարերկրացիները հաշվառվում են ոստիկանության լիազոր մարմնի կողմից: Հատուկ կացության կարգավիճակ ստանալու համար անհրաժեշտ չէ դիմում ուղարկել ոստիկանության լիազոր մարմնին, Իսկ եթե անձը գտնվում է արտասահմանում ‘ դիվանագիտական ներկայացուցչություն կամ ՀՀ հյուպատոսական հիմնարկ: Հատուկ կացության կարգավիճակ տալու մասին որոշումն ընդունվում է ՀՀ Նախագահի կողմից: Այն վերջնական է եւ բողոքարկման ենթակա չէ ։

Բնակության կարգավիճակ տալը մերժելու հիմքերը:

• անձը վտարվել է Հայաստանից կամ նախկինում զրկվել է բնակության կարգավիճակից, եւ նման որոշումների ուժի մեջ մտնելուց հետո չի անցել 3 տարի;
• անձը դատապարտվել է ՀՀ-ում ծանր կամ առանձնապես ծանր հանցագործություն կատարելու համար, և դատվածությունը հանված կամ մարված չէ;
• կան հավաստի տվյալներ այն մասին, որ անձը նման գործունեություն է իրականացնում, հանդիսանում է այնպիսի կազմակերպության կազմակերպիչ կամ անդամ, որի նպատակներն են:
• պետական անվտանգությանը վնաս հասցնելը, սահմանադրական կարգը տապալելը, ՀՀ պաշտպանունակության թուլացումը;
• ահաբեկչական գործունեության իրականացումը;
• զենքի, զինամթերքի, պայթուցիկ նյութերի, ռադիոակտիվ նյութերի, թմրամիջոցների կամ հոգեմետ նյութերի ապօրինի տեղափոխումը սահմանով,
• մարդկանց թրաֆիքինգի իրականացում);
• նա տառապում է օրենքով սահմանված հիվանդություններից մեկից;
• նրա կողմից առկա են ՀՀ պետական անվտանգության լուրջ և հիմնավորված սպառնալիքներ;
• կացության կարգավիճակ ստանալու դիմումով դիմելիս Նա իր մասին տրամադրել է կեղծ տեղեկություններ կամ չի տրամադրել անհրաժեշտ փաստաթղթեր, կամ առկա են տեղեկություններ այն մասին, որ նրա գտնվելը ՀՀ տարածքում այլ նպատակ ունի, քան նախատեսված է դիմումում;
• այն “օտարերկրացիների մասին” ՀՀ օրենքի խախտման պատճառով ենթարկվել է վարչական պատասխանատվության, և Այդ մասին որոշման կայացման պահից չի անցել մեկ տարի ։

Ժամանակավոր կամ մշտական կացության կարգավիճակ ստանալու համար պետք է ներկայացվեն:

• դիմում;
• 3 գունավոր լուսանկար 35 x 45 մմ չափսով;
• անձնագիր, անձնագրի պատճեն և նոտարական կարգով վավերացված հայերեն թարգմանությունը;
• ՀՀ-ում կացության կարգավիճակ ստանալու (երկարաձգելու) համար անհրաժեշտ հանգամանքները հիմնավորող փաստաթղթեր;
• տեղեկանք առողջական վիճակի մասին;
• Պետական տուրքի վճարման անդորրագիր:

ՀՀ տարածքում կացության հատուկ կարգավիճակ ստանալու համար անհրաժեշտ է ներկայացնել հետևյալ փաստաթղթերի ցանկը:

• դիմում;
• ՀՀ տարածքում բնակվելու օրինականությունը հավաստող փաստաթղթեր ‘ մուտքի վիզա, ռեզիդենտ քարտ, ՀՀ հատուկ կացության անձնագիր և այլն:;
• ազգությամբ հայ լինելու փաստը հավաստող փաստաթուղթ;
• Հայաստանի սահմաններում մշակութային և տնտեսական գործունեության իրականացումը հավաստող փաստաթուղթ;
• հայերեն թարգմանված եւ նոտարական կարգով վավերացված անձնագիր կամ ճամփորդական փաստաթղթեր;
• 4 լուսանկար 35 x 45 մմ չափսի;
• Պետական տուրքի վճարման անդորրագիրը։