Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիներին հավասար ազատությունից զրկված դատապարտված քաղաքացիներն իրավունք ունեն բժշկական օգնություն ստանալու ՀՀ Սահմանադրության 38-րդ հոդվածով նախատեսված կարգով: Սակայն այդ իրավունքի իրականացման կարգը էապես տարբերվում է, քանի որ դատապարտյալները պահվում են ՀՀ ուղղիչ հիմնարկներում, որտեղ նախատեսված են ռեժիմային պահանջներ ։

ՀՀ Սահմանադրության հիման վրա Հայաստանի Հանրապետության տարածքում յուրաքանչյուր քաղաքացի իրավունք ունի ստանալ բժշկական օգնություն և բուժօգնություն ՀՀ բուժհաստատություններում: Սույն դրույթն իր արտացոլումն է գտել նաև ՀՀ քրեակատարողական օրենսգրքում (այսուհետ ՝ ՀՀ ՔԿԱԳ) 24.12.2004 թ.:

ՀՀ ՔԿ 83-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն ՝ դատապարտյալին ցուցաբերվում է բուժսանիտարական բնույթի օգնություն: Նույն հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն ՝ դատապարտյալին կազմակերպվում է բուժական ուղղիչ հիմնարկ ՝ բժշկասանիտարական և բուժկանխարգելիչ օգնությունն արդյունավետ ապահովելու նպատակով:

Ինչ վերաբերում է նույն հոդվածի 3-րդ մասին, ապա այն սահմանում է պարտավորությունը ուղղիչ հիմնարկի վարչակազմի համար ապահովել դատապարտյալի առողջության պահպանման սանիտարահիգիենիկ միջոցառումների կատարումը: Այլապես վարչակազմը պատասխանատվություն կկրի սանիտարահիգիենիկ միջոցների չկատարման կամ ոչ պատշաճ կատարման համար :

Նմանատիպ նորմեր են պարունակվում նաև “ձերբակալված և կալանավորված անձանց պահելու մասին” 06.02.2002 թ.ՀՀ օրենքում:

Հայ հասարակությունը պետք է գիտակցի, որ ուղղիչ հիմնարկներում բուժսպասարկման մակարդակն անուղղակիորեն ազդում է հասարակության առողջության վրա, մասնավորապես, անձնակազմի եւ նրանց ընտանիքների անդամների վրա ։ Առաջին հերթին, խոսքը, իհարկե, վարակիչ հիվանդությունների մասին է, որոնց շրջանում առավել տարածված է տուբերկուլյոզը ։ Այս կապակցությամբ, Չի կարելի անուշադրության մատնել ազատազրկման դատապարտված անձանց առողջական վիճակը։

Բացի վերը նշված իրավական նորմերից, հայ օրենսդիրն արտացոլում է Դատապարտյալների քննարկվող իրավունքը նաեւ “բնակչության բժշկական օգնության, սպասարկման մասին” ՀՀ օրենքի 04.03.1996 թ., իսկ ավելի ստույգ ՝ ՀՀ օրենքի 12-րդ հոդվածում:

Միջազգային հանձնարարականներին համապատասխան ՝ դատապարտյալների առողջության պահպանման ներքո ենթադրվում են պահման մարդասիրական պայմաններ ՝ ներառյալ հավասարակշռված սնունդը, մաքուր մաքուր օդի հասանելիությունը, սանիտարահիգիենիկ պայմանները, տարածքների մաքրությունն ու մաքրությունը, Ջեռուցումը, անկողնային պարագաները, առաջին անհրաժեշտության և հիգիենայի պարագաները, զբոսանքների հնարավորությունը և այլն:.

ՄԱԿ-ի բանտարկյալների հետ վարվելու կանոնների (1955թ.) նվազագույն ստանդարտները սահմանում են ազատազրկման վայրերում գտնվող անձանց առողջության պահպանման իրավական կարգավորման հիմքերը:

Իսկապես, յուրաքանչյուր մարդ, անկախ իր սոցիալական կարգավիճակից, ունի առողջության պահպանման անքակտելի իրավունք, որն ուղեկցվում է համապատասխան պարտականությամբ ։ Մասնավորապես, դատապարտված հայ օրենսդիրը դրել պարտականությունն է պահպանել անձնական եւ ընդհանուր հիգիենայի կանոնները :

Հայաստանի պետությունը երաշխավորում է, որ անկախ դատապարտյալների համաձայնությունից կամ մերժումից, նրանք չեն կարող հանդես գալ որպես” փորձարարական Ճագարներ”, այսինքն ՝ չեն կարող ենթարկվել բժշկական, գիտական կամ այլ բնույթի փորձերի, դրանց վրա արգելվում է փորձարկել դեղամիջոցներ, կիրառել հիվանդությունների ախտորոշման, կանխարգելման եւ բուժման նոր մեթոդներ Հայաստանի տարածքում:

Սակայն, միևնույն ժամանակ, ՌԴ ՔԿ-ն բաց է թողել հիվանդություններ ունեցող դատապարտյալների իրավական վիճակի կարգավորման հարցում ։ Հայ օրենսդիրի կողմից Դատապարտյալների հիվանդության տեսակը եւ անհատական այլ բնութագրեր հազվադեպ են հաշվի առնվում, ինչը հանգեցնում է ազատազրկման դատապարտված անձանց իրավունքների ոտնահարման: