Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության համակարգում բարեփոխումները սկսվել են ԽՍՀՄ փլուզումից և անկախացումից որոշ ժամանակ անց ։

Սակայն համարձակորեն կարելի է պնդել, որ առողջապահության համակարգում սկսված և ընթացիկ բարեփոխումների արդյունքները չեն բավարարում Հայաստանի առողջապահության քաղաքականության գլխավոր նպատակներին։ Մասնավորապես, չեն նպաստում հայ բնակչության հիվանդացության մակարդակի նվազմանը, չեն բարձրացնում բժշկական օգնության հասանելիությունը, պատշաճ կերպով չեն ապահովում թափանցիկությունը, և ընդհանուր առմամբ չեն բարելավում Հայկական բժշկական հաստատությունների գործունեությունը ։

Հայաստանում առողջապահության համակարգի զարգացման կարեւորագույն տարրերից մեկը բժշկական ապահովագրության խնդիրն է ։

Բժշկական ապահովագրությունը պետք է դիտարկվի ոչ միայն որպես առողջապահության ֆինանսավորման լրացուցիչ աղբյուրներ ներգրավելու միջոց, այլեւ, առաջին հերթին, որպես հայ ժողովրդի համար բժշկական օգնության մատչելիության բարձրացում, ինչպես նաեւ բժշկական ծառայությունների արդյունավետության բարձրացում, քանի որ իզուր չէ, որ այն ընկալվել է մի շարք զարգացած երկրների կողմից:

ՀՀ-ում բժշկական ապահովագրության գործուն համակարգի մշակումն ու ներդրումը թույլ կտա ստեղծել սոցիալական համերաշխության սկզբունքի վրա հիմնված բժշկական ծառայությունների ֆինանսավորման համակարգ, որն արտահայտվում է հետևյալ կերպ. “առողջը վճարում է հիվանդին, հարուստը’ աղքատին, երիտասարդին, իսկ աշխատողը ‘անաշխատունակին”:

Հայաստանի Հանրապետությունում պարտադիր չափանիշներով առանձնացնում են բժշկական ապահովագրության կամավոր եւ պարտադիր տեսակները:

Այս եզրակացությունն արվել է ‘ ելնելով ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 983-րդ հոդվածից և “ապահովագրության և ապահովագրական գործունեության մասին”ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածից:

Եվրասիական տնտեսական միության (ԵվրԱզԷՍ) անդամ երկրներն արդեն գործարկել են բժշկական ապահովագրության համակարգը ։ Օրինակ ՝ Ռուսաստանի Դաշնությունն արդեն ավարտել է այդ անցումը և ընդունել Է “ՌԴ-ում պարտադիր բժշկական ապահովագրության մասին”դաշնային օրենքը ։

ՀՀ-ում բժշկական ապահովագրությունը օրենսդրական մակարդակով կիրառվում է շատ սահմանափակ կարգով ՝ բացառապես նեղ շրջանակի անձանց համար ՝ ողջ հայ ժողովրդի համար անհասանելի լինելու պատճառով ։ 2012 թվականի հունվարից Հայաստանի տարածքում բժշկական ապահովագրությունը պարտադիր է միայն պետական ծառայողների համար ։

2000թ. – ից “Սիլ Ինշուրանս” ՓԲԸ ապահովագրական ընկերությունը գործում է Հայաստանի Հանրապետության տարածքում, իսկ 2012թ. – ին ձեռք է բերել քաղաքացիների կյանքի ապահովագրության իրականացման լիցենզիա:

Ցավոք, Հայաստանում տնտեսական իրավիճակը և աշխատաշուկան հնարավորություն չեն տալիս լայնածավալ իրականացնել պարտադիր բնույթի բժշկական ապահովագրությունը և դրանում ներգրավել ողջ հայ բնակչությանը ։

Հաշվի առնելով նման ճանապարհ անցած այլ երկրների փորձը ՝ ակնհայտ է, որ նույնիսկ պարտադիր բժշկական ապահովագրության սկզբունքների օրենսդրական ամրագրման դեպքում Հայաստանի Հանրապետությունում դրա ներդրման գործընթացն ուղեկցվելու է որոշակի դժվարություններով և քիչ ժամանակ չի պահանջվելու ։

Մեր կարծիքով, բավականին կարեւոր է առաջիկա տարիներին Հայաստանի Հանրապետությունում խթանել կամավոր ապահովագրության զարգացումը, ինչն ակնհայտորեն աստիճանաբար կնպաստի հայ բնակչության հասարակական գիտակցության մեջ բժշկական ապահովագրության անհրաժեշտության գիտակցման ամրապնդմանը եւ այդ ուղղությամբ ֆինանսական հոսքերի օրինականացմանը:

Այլ կերպ ասած ՝ անհրաժեշտ է ազդել հայ հասարակության վրա ՝ նրա գիտակցության և իրազեկվածության մակարդակի բարձրացման միջոցով ։

ՀՀ Սահմանադրության համաձայն, առողջապահական եւ վերականգնողական սոցիալական ծրագրերի իրականացման գործունեությունն առանձնանում է որպես Հայաստանի պետական քաղաքականության առանձին ուղղություն:

ՀՀ-ում առողջապահության ոլորտի հետագա զարգացումն ապահովելու նպատակով առաջարկվում է ներդնել “պարտադիր բժշկական ապահովագրության”համակարգ: Այս համակարգը քաղաքացիների առողջության պահպանման իրավունքի իրացման կարեւորագույն երաշխիքներից մեկն է ։ Ապագայում Հայաստանի Հանրապետության կողմից պարտադիր կարգով պետք է ընդունվի “ՀՀ-ում պարտադիր բժշկական ապահովագրության մասին”Համապատասխան օրենքը:

Պարտադիր բժշկական ապահովագրությունն ունի համապետական քաղաքական եւ տնտեսական նշանակություն։

Բժշկական ապահովագրությունը Հայաստանում նույնպես պետք է հետագայում պարտադիր բնույթ կրի հայ բնակչության համար, քանի որ պարտադիր բուժապահովագրությունը, ի տարբերություն կամավոր բժշկական ապահովագրության, ակտիվորեն կնպաստի առողջապահության ոլորտում ՀՀ կառավարության քաղաքականության իրականացմանը և առավել արդյունավետ կլինի Հայաստանի տարածքում բնակվող յուրաքանչյուր անձի համար մատչելի, թափանցիկ և որակյալ բժշկական օգնություն ապահովելու առումով:

Հայ օրենսդիրը պետք է ամեն ինչ այնքան գրագետ և ճիշտ Անի օրենքի տեսանկյունից, որպեսզի պարտադիր բժշկական ապահովագրությունը դառնա առողջապահության միջոց, այլ ոչ թե վաստակի ։ Կյանքի ապահովագրության ոլորտում օրենսդրական բացթողումների լրացումը նոր խթան կհանդիսանա Հայաստանում ապահովագրական շուկայի զարգացման համար:

Այսպիսով, պարտադիր բժշկական ապահովագրության համակարգը Հայաստանի Հանրապետության համար ապագայում պետք է լինի ՀՀ առողջապահական համակարգի պահպանման, կայունության և զարգացման ապահովման մեխանիզմներից մեկը: