Պացիենտը օրենքի շրջանակներում առողջության պահպանման ոլորտում կենտրոնական ֆիգուր է

Ինչու? – դուք կհարցնեք:

Այն պատճառով, որ առանց Պացիենտի առողջապահական համակարգը կլինի վերացական հասկացություն և որեւէ իմաստ չի ունենա:

Դիմելով ցանկացած Հայկական բժշկական հաստատություն ՝ ՀՀ յուրաքանչյուր քաղաքացու համար կարևոր է Բուժման արդյունքը, նրա անձնական իրավունքները, ինչպես նաև նրա նկատմամբ բժշկական մասնագետների պարտականությունները Մասնագիտական ծառայություններ մատուցելիս:

Կարեւոր է որոշել հիվանդի եւ կատարողի փոխադարձ իրավունքների եւ պարտականությունների իրականացման պահը, քանի որ դրանք սկսվում են մինչեւ բժշկական ծառայություն մատուցելը, մասնավորապես, հիվանդի բժշկական հաստատություն դիմելու պահին, անկախ բուժման հիմքից, բժշկական բնույթի օգնության մեթոդներից եւ ձեւերից:

Այսպիսով, ՀՀ յուրաքանչյուր քաղաքացի, դիմելով բժշկական հաստատություն, բժշկական մասնագետների, բժշկական հաստատությունների և առողջապահական պետական համակարգի աշխատակիցների հետ հարաբերություններ հաստատելով, պետք է իմանա իր իրավունքներն ու պարտականությունները, քանի որ դա ոչ թե պարզապես առավելություն է, այլ անհրաժեշտ բազա, առանց որի անհնար է ինքնուրույն ապահովել իր իրավական կարգավիճակի պաշտպանվածությունը և վստահ բանակցություններ վարել առողջապահության համակարգի ներկայացուցիչների հետ:

Ինչպես հայտնի է, 1996թ.մարտի 04-ից ուժի մեջ է մտել “Բնակչության բժշկական օգնության, սպասարկման մասին”ՀՀ օրենքը ։

ՀՀ օրենքի 4-րդ հոդվածի համաձայն ‘Հայաստանի Հանրապետության տարածքում բնակվող/գտնվող յուրաքանչյուր ոք ունի բժշկական օգնություն, սպասարկում ստանալու իրավունք’ անկախ ազգությունից, ռասայից, սեռից, լեզվից, դավանանքից, տարիքից, առողջական վիճակից, քաղաքական կամ այլ հայացքներից, սոցիալական ծագումից, գույքային կամ այլ դրությունից, Այսինքն ‘ հայկական պետության կողմից ոչ մի խտրական քաղաքականություն չի վարվում առողջապահության բնագավառում: Ցանկացած մարդու առողջությունը շատ կարևոր է և արժեքավոր Հայաստանի համար ։

Եկեք տեսնենք, թե ինչ իրավունքներ ունեն հիվանդները ՀՀ գործող վերը նշված օրենքին համապատասխան։

Հիվանդների իրավունքները Հայաստանի Հանրապետությունում առողջապահության ոլորտում

Քննարկվող ՀՀ օրենքի 5-րդ հոդվածը սահմանում է հիվանդների իրավունքների հետևյալ ցուցակը բժշկական օգնություն և ծառայություններ ստանալիս:

•  ՀՀ տարածքում բնակվող յուրաքանչյուր անձ իրավունք ունի ընտրելու բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող անձին:

Սա հիվանդի հիմնական իրավունքներից մեկն է Հայաստանում ։

Եկեք անմիջապես վերապահում անենք, որ սույն օրենքը կարգավորում է բժիշկ ընտրելու կարգը միայն քաղաքացուն բժշկական օգնություն ցուցաբերելիս քաղաքացիներին անվճար բժշկական օգնության պետական ​​երաշխիքների ծրագրի շրջանակներում: Սակայն մարդու մոտ բժշկի ընտրության իրավունք կա նաև վճարովի բժշկական օգնություն ստանալիս ՝ պայմանագրի ազատության սկզբունքի հիման վրա, որն ամրագրված է ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքում:

Եվ այսպես, եթե դուք ընկել եք անբարեխիղճ և ոչ պրոֆեսիոնալ բժշկի ձեռքը, ապա ինչ գործողությունների պետք է դիմենք, որպեսզի պաշտպանենք մեր իրավունքները և պահանջենք փոխարինել նշանակված բժշկին։

Անհրաժեշտ է, որ գրավոր դիմում ներկայացնեք բժշկական կազմակերպության ղեկավարին:

Ինչպես մենք բոլորս գիտենք, բանավոր բանակցությունները ոչ մի իրավական ուժ չունեն, եւ, հետեւաբար, նպատակահարմար է անմիջապես դիմել գրավոր, որպեսզի իզուր չի ծախսել ձեր ժամանակը եւ նյարդերը.

ՀՀ գործող օրենքով դիմումում անհրաժեշտ է նշել նշանակված (բուժող բժշկի) փոխարինման պատճառները:

• Յուրաքանչյուր անձ Հայաստանում իրավունք ունի ստանալ բժշկական օգնություն և սպասարկում հիգիենայի պահանջներին համապատասխանող պայմաններում:

1992 թվականի դեկտեմբերի 12-ից Հայաստանի Հանրապետությունում ուժի մեջ է մտել «ՀՀ բնակչության սանիտարահիգիենիկ անվտանգությունը ապահովելու մասին» օրենքը:

Համաձայն այս ՀՀ օրենքի, այս իրավունքի իրացումը իրականացվում է Հայաստանի բժշկական կազմակերպություններում այնպիսի պայմանների ստեղծման միջոցով, որոնք ապահով չեն պետության կողմից սահմանված սանիտարական կանոնների և նորմերի տեսանկյունից: Խոսքը այն պայմանների մասին է, որոնց դեպքում արտաքին գործոնները չեն կարող վտանգ առաջացնել Հայաստանի տարածքում մարդու կյանքի եւ առողջության համար ։

Սանիտարահիգիենիկ պահանջների խախտման դեպքում կարող են բացասական հետեւանքներ առաջանալ բավականին լուրջ մակարդակի վրա, Օրինակ ՝ հետվիրահատական բարդություններ, որոնք պայմանավորված են բժշկական կազմակերպության աշխատողների կողմից հիգիենայի խախտումներով:

• Յուրաքանչյուր ոք իրավունք ունի պահանջել ապահովել նրա առողջական վիճակի գաղտնիությունը:

Բժշկական գաղտնիությունը ներառում է ցանկացած տեղեկատվություն, որը հայտնաբերվել է հիվանդի առողջական վիճակի, ախտորոշման և բուժման ընթացքում:

Համաձայն ՀՀ օրենսդրության ՝ Հայաստանի տարածքում գրանցված ցանկացած բժշկական կազմակերպություն պարտավոր է ստեղծել կազմակերպչական և տեխնիկական միջոցառումների անխոցելի համակարգ ՝ ուղղված բժշկական գաղտնիքները կազմող տեղեկատվության գաղտնիության ապահովմանը:

Հայաստանի բժշկական կազմակերպությունների / հաստատությունների աշխատակիցները իրավունք չունեն հրապարակել նրա մասին տեղեկատվությունը ՝ առանց հիվանդի համաձայնության, որը նրանց հայտնի է դարձել իրենց մասնագիտական ​​պարտականությունների կատարման կապակցությամբ, բացառությամբ այն դեպքերի, որոնք նախատեսված են Հայաստանի Հանրապետության օրենքներով: Հակառակ դեպքում, դուք ունեք բոլոր իրավական հիմքերը `դիմելու ՀՀ դատական ​​մարմնին և գործը առաջին ատյանի վրա շահելու անմիջապես, եթե դիմեք պրոֆեսիոնալ փաստաբանի:

• Յուրաքանչյուր ոք իրավունք ունի տեղեկացված լինելու իր հիվանդության մասին եւ համաձայնություն տալու բժշկական միջամտությանը:

Իրավական տեսանկյունից յուրաքանչյուր անձ իր ճակատագրի տերն է, ուստի պետք է տեղյակ լինի որևէ բնույթի, ցանկացած տեսակի և ցանկացած աստիճանի հիվանդության առկայության մասին: Այս առումով յուրաքանչյուր անձ իրավունք ունի իմանալ իր համար մնացած կյանքի ժամկետների մասին (ժամեր, օրեր, ամիսներ և տարիներ), որպեսզի իր մնացած ժամանակը նպատակային և իմաստով բաշխի:

“Բնակչության բժշկական օգնության, սպասարկման մասին” ՀՀ օրենքի 7-րդ հոդվածում իրազեկ լինելու իրավունքն ավելի մանրամասն նկարագրվում է:

Իսկ ինչ վերաբերում է նույն օրենքի 8-րդ հոդվածին, ապա այն որպես բժշկական միջամտության իրականացման անհրաժեշտ պայման սահմանում է հիվանդի (նրա օրինական ներկայացուցչի) համաձայնությունը բանավոր կամ գրավոր բժշկական միջամտության համար: Դրա հետ մեկտեղ, հիվանդի համաձայնությունը պետք է ձևավորվի բժշկական անձնակազմի ներկայացուցիչներից ստացված տեղեկատվության հիման վրա `բժշկական օգնության տրամադրման նպատակների, մեթոդների, բժշկական միջամտության հնարավոր տարբերակների, դրա դրական և բացասական հետևանքների մասին:

• Յուրաքանչյուր ոք իրավունք ունի հրաժարվել բժշկական միջամտությունից, բացի ՀՀ օրենքով նախատեսված դեպքերից:

ՀՀ օրենքի 17-րդ հոդվածի հիման վրա բժշկական միջամտությունից հրաժարվելու կամ կասեցնելու փաստը, անկասկած, պետք է արձանագրվի բժշկական փաստաթղթերում եւ վավերացվի հիվանդի (նրա օրինական ներկայացուցչի) կողմից:

Հարկ է նշել, որ մերժումը կարող է լինել ամբողջությամբ կամ մասնակի:

Սա նշանակում է, որ դուք իրավունք ունեք ամբողջովին հրաժարվել բուժումից կամ պարզապես չհամաձայնել, մասնավորապես, հայ բժշկի բուժման ցանկացած առաջարկի հետ:

Մերժման դեպքում Ձեզ անպայման պետք է բացատրվեն նման մերժման հնարավոր հետևանքները մատչելի ձևով։

ՀՀ օրենքով սահմանված մի շարք դեպքերում բժշկական միջամտություն կարող է կատարվել առանց հիվանդի համաձայնության:

• Յուրաքանչյուր ոք ունի հարգալից վերաբերմունք բժշկական մասնագետների կողմից։

Տվյալ իրավունքը բխում է ՀՀ Սահմանադրության 23-րդ և 26-րդ հոդվածներում ամրագրված մարդասիրության և մարդու արժանապատվության սկզբունքներից ։

Հայկական իրավական և էթիկական նորմերի հիման վրա Հայկական բժշկական անձնակազմի ներկայացուցիչների մասնագիտական պարտականությունների մեջ է մտնում հիվանդի նկատմամբ հարգալից վերաբերմունքի դրսևորումը:

«Բժշկական օգնության, բնակչությանը սպասարկելու մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածով սահմանվում է հիվանդի `Հայաստանում բժշկական օգնություն և սպասարկում կազմակերպելիս և մատուցելիս առողջությանը պատճառված վնասի փոխհատուցում ստանալու իրավունք:

Ցանկացած իրավական պետությունում բժշկական եւ դեղագործական աշխատողների կողմից իրենց մասնագիտական պարտականությունների անբարեխիղճ կատարման հետեւանքով, որի արդյունքում վնաս է հասցվել հիվանդի առողջությանը կամ մահվան ելքն է տեղի ունեցել, մեղավոր բուժաշխատողները պարտավոր են տուժողին փոխհատուցել լրիվ ծավալով եւ Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսդրությամբ սահմանված կարգով, այդ թվում ՝ փոխհատուցել բարոյական վնասը:

Հարկ է նշել, որ ընդհանուր առմամբ առողջապահության ոլորտը կարգավորող հայաստանյան նորմատիվ իրավական ակտերը, բժշկական գործունեության լիցենզավորումը և ՀՀ քաղաքացիների առողջության պահպանման իրավահարաբերությունների համակարգը կառուցված են այնպես, որ բժշկական անձնակազմի ներկայացուցիչների կողմից սխալ թույլ տալու դեպքում պատասխանատվությունը կրում է բժշկական կազմակերպությունը, որը մատուցեց բժշկական բնույթի անորակ ծառայություն: Այս հանգամանքը որոշ չափով բարձրացնում է հիվանդի իրական վնասի փոխհատուցման հնարավորությունները եւ բժիշկների կողմից իր ծանր գործի նկատմամբ ավելի լուրջ վերաբերմունքը:

Հայաստանի Հանրապետությունում առողջապահության ոլորտում հիվանդների պարտականությունները

Շատ լավ է, երբ մարդը տեղեկացված է իր իրավունքների մասին, բայց ավելի լավ է, երբ նա գիտակից է նաև ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված իր պարտականությունների մասին ։

Հայաստանի Հանրապետության տարածքում հիվանդի կողմից իր իրավունքների իրականացումը չպետք է որեւէ կերպ խոչընդոտի բժշկական անձնակազմին իրենց մասնագիտական պարտականությունները կատարելիս, անհարմարություն ստեղծի այլ հիվանդների համար եւ, առավել եւս, նպաստի նրանց իրավունքների խախտմանը:

Հաշվի առնելով դա ՝ կարելի է առանձնացնել հիվանդի հետևյալ պարտականությունները.

• բժշկական անձնակազմի ներկայացուցչին տրամադրել ամբողջական և հուսալի տեղեկատվություն ձեր առողջության վերաբերյալ (ինչպես ցույց է տալիս պրակտիկան, ձեր բուժման որակը մեծապես կախված է դրանից);
• պահպանել բժշկական կազմակերպության ներքին կանոնակարգը, հասարակական վայրերում ընդունված կանոնները եւ վարքագծի նորմերը;
• կատարել բոլոր նշանակումները եւ առաջարկությունները ձեր բժշկի.

Հիվանդների կողմից իրենց պարտականությունների խախտման և բացասական հետևանքների առաջացման դեպքում բժշկական անձնակազմը պատասխանատվություն չի կրում ոչ կարգապահական, ոչ քաղաքացիական-իրավական, առավել ևս ՝ քրեական բնույթի:

Հիվանդի կողմից բուժող բժշկի հանձնարարականները կամ բժշկական կազմակերպության ներքին կանոնակարգերը չպահպանելու դեպքում, ՀՀ օրենքի համաձայն, բուժող բժիշկը բժշկական կազմակերպության վերադասի ղեկավարի հետ համաձայնեցմամբ իրավունք ունի հրաժարվել հիվանդի հսկողությունից և նրա բուժումից, եթե մերժումն ուղղակիորեն չի սպառնում հիվանդի կյանքին և շրջակա մարդկանց առողջությանը:

Գործնականում հազվադեպ չեն լինում այն դեպքերը, երբ հիվանդը դիմում է բժշկական հաստատություն և հատուկ բուժող բժշկին չի տրամադրում իր առողջության մասին ամբողջական և հավաստի տեղեկատվություն ՝ ապագայում պատճառված ֆիզիկական և բարոյական վնասի համար փոխհատուցում գանձելու նպատակով:

Հիվանդների կողմից իրենց իրավունքների չարաշահումից խուսափելու եւ անբարեխիղճ հիվանդների հետ բուժաշխատողների կոնֆլիկտներից խուսափելու համար, բժիշկները պետք է նաեւ իրավաբանորեն տեղեկացված լինեն իրենց իրավունքների եւ պարտականությունների մասին:

Ի պաշտպանություն բժշկական մասնագետների ՝ մեր կայքը պարունակում է նաև հոդված ՝ բժիշկների օրինական կարգավիճակի վերաբերյալ, որին խորհուրդ ենք տալիս ծանոթանալ: