Համաձայն ՀՀ Սահմանադրության 1-ին մասի 85-րդ հոդվածի ՝ յուրաքանչյուր քաղաքացի ունի առողջության պահպանման և, համապատասխանաբար, բժշկական օգնության իրավունք: Գործող Սահմանադրության սույն հոդվածի 2-րդ մասում նշվում է անվճար հիմնական բժշկական ծառայությունների ցուցակը և դրանց տրամադրման կարգը:

ՀՀ յուրաքանչյուր քաղաքացու համար շատ կարևոր է ստանալ ոչ թե պարզապես բժշկական օգնություն, այլ հենց բուժօգնություն ՝ պատշաճ մակարդակով ։ Սակայն ներկա իրողություններում ոչ մի բժշկական հաստատությունում հնարավոր չէ ստանալ որակյալ բժշկական արդյունք ստանալու երաշխիք։

Ինչպես ցույց է տալիս պրակտիկան, Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիները տարբեր պատճառներով հաճախ բախվում են բժշկական սխալների:

Բժշկական սխալը ենթադրում է, որ բուժաշխատողի որոշ արարքներ (գործողություն/անգործություն) հանգեցրել են հիվանդի վիճակի վատթարացմանը կամ հանգեցրել են նրա մահվան:

Որպես կանոն, մասնագետների կողմից նման սխալի պատճառը անփութությունն է և բժշկական օգնության տրամադրման սահմանված կանոնների անտեսումը:
Հայաստանի Հանրապետությունում բժշկական սխալի հասկացությունը օրենսդրական մակարդակով սահմանված չէ, ինչպես մյուս երկրներում, ինչը դատական ​​գործընթացներում որոշակի բարդություն է առաջացնում:

Սակայն այս հանգամանքը չի խոչընդոտում մեղավոր մասնագետներին պատասխանատվության ենթարկելուն։

Պացիենտները պետք է դիմեն պրոֆեսիոնալ իրավաբաններին իրենց խախտված իրավունքները պաշտպանելու համար, քանի որ հենց հիվանդները պարտավոր են ապացուցել բժշկի անփույթ եւ անբարեխիղճ գործողությունը կամ անգործությունը:

Հիվանդի եւ բուժաշխատողի միջեւ հակամարտությունը կարող է կարգավորվել ինչպես մինչդատական, այնպես էլ դատական կարգով:
Նախնական դատական ​​կարգով մեղավորները կարգապահական պատասխանատվություն են կրում:

Վիրավոր անձի նկատմամբ կարգապահական պատիժ նշանակելու համար բավական է պարզապես դիմում (բողոք) ներկայացնել գլխավոր բժշկի անունով: Նա կստուգի համապատասխան բժշկի աշխատանքի որակը և արդյունքում կձեռնարկի համապատասխան գործողություններ:

Կարգապահական պատասխանատվության շրջանակներում, կախված մասնագետի մեղավորության աստիճանից, որպես պատիժ կարող է լինել աշխատանքից ազատումը, պարգևավճարից կամ կատեգորիայից զրկելը, նկատողությունը, այլ պաշտոնի փոխադրելը և այլն:

Եթե ​​բժշկական սխալը նշանակալի հետևանքներ է առաջացրել ի վնաս հիվանդի  ՝ մեկ այլ հիվանդության առաջացում, հաշմանդամություն, առողջության լուրջ վնաս, ապա անհրաժեշտ է դիմել ՀՀ առողջապահության նախարարությանը, ՀՀ առողջապահության պետական ​​գործակալությանը (ՀՀ ԱՊԳ), առողջապահության և աշխատանքի տեսչությանը:

Գույքի և բարոյական վնասի փոխհատուցումը վերականգնելու համար տուժողը պետք է դիմի միայն դատական ​​մարմնին:

Դատական կարգով մեղավոր բուժաշխատողին կարելի է պատասխանատվության ենթարկել երկու ձեւով:
1) քաղաքացիաիրավական պատասխանատվության
2) քրեական պատասխանատվության

Քաղաքացիական պատասխանատվություն

Քաղաքացիական պատասխանատվությունը կարգավորվում է Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքի 1080 և 1083 հոդվածներով:

Քաղաքացիական օրենսդրության միջոցառումները ներառում են առողջությանը պատճառված վնասի փոխհատուցում և բարոյական վնասի փոխհատուցում (ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի հոդված__):

Հայ օրենսդիրը չի սահմանել փոխհատուցման գումարի հաշվարկման հատուկ բանաձև: Տուժողը պետք է ինքնուրույն հաշվարկի պահանջվող գումարը ՝ հաշվի առնելով, որ այն պետք է լինի իրական և ողջամիտ: Արդյունքում, հիվանդը պարտավոր է ապացուցել հայցվող գումարի վավերականությունը `ներկայացնելով համապատասխան ստուգումներ / անդորրագրեր, ինչպես նաև բարոյական փոխհատուցման գումարի պահանջը հիմնավորելու միջոցով։

Դատավորը օրենսդրական մակարդակում ունի բացառիկ իրավունք `նվազեցնել պահանջվող գումարի չափը, եթե նա գտնում է, որ այն չափազանց բարձր է:

Քրեական իրավական պատասխանատվությունը

Բժշկական սխալ թույլ տալու փաստով քրեական պատասխանատվություն հարուցելու նպատակով պահանջվում է ներկայացնել դատաբժշկական փորձաքննության եզրակացությունը հիվանդի առողջությանը էական վնաս պատճառելու կամ մահանալու մասին:

Քրեական պատասխանատվությունը ծագում է միայն այն պայմանով, որ լուրջ վնաս պատճառվել է տուժածի առողջությանը: Միջին և թեթև ծանրության վնաս պատճառելու դեպքում բժշկական աշխատողը, ըստ օրենքի, չի կարող ենթարկվել քրեական պատասխանատվության:

Հենց դատաբժշկական փորձաքննության եզրակացության հիման վրա է կայացվում բժշկական սխալի վերաբերյալ քրեական գործի վերաբերյալ որոշում, ուստի դատարանը հայցադիմումի հայտարարություն ներկայացնելու ժամանակ այդ փաստաթուղթը այնքան կարևոր է:

Մինչ օրս ՀՀ քրեական օրենսգրքում բացակայում է բժշկական սխալի խնդիրը կարգավորող առանձին, հատուկ նորմ:

Այնուամենայնիվ, կան մի քանի հոդվածներ, որոնք սահմանում են որոշակի իրավիճակում բժշկական սխալի համար պատժի աստիճանը:

Օրինակ, “դիտավորությամբ առողջությանը ծանր վնաս պատճառելը” Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքի 112 – րդ հոդվածն ասում է, որ դիտավորությամբ մեկ ուրիշին մարմնական վնասվածք կամ առողջությանը այլ ծանր վնաս պատճառելը, որը վտանգավոր է կյանքի համար կամ առողջությանը այլ վնաս պատճառելը, որը զուգորդվել է ընդհանուր աշխատունակության ոչ պակաս, քան մեկ երրորդով, պատժվում է ազատազրկմամբ ՝ երեքից յոթ տարի ժամկետով:

Շատ կարևոր է նշել, որ քրեական գործի առկայության դեպքում տուժողը իրավունք ունի հայց ներկայացնել քաղաքացիական դրամական միջոցներ ՝ կանխիկ գումարով պատճառված վնասի փոխհատուցումը ստանալու համար: Այս իրավունքը նշվում է ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի __ հոդվածում:
Իսկ եթե հիվանդը չի օգտվել այդ իրավունքից, ապա այն բանից հետո, երբ դատավճիռ կկայացվի, գույքային և բարոյական վնասի փոխհատուցման պահանջները կարելի է պահանջել քաղաքացիական դատավարության կարգով։ ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի __ հոդվածի 2-րդ մասի հիման վրա, Եթե դատարանի վճռով բժշկի մեղքը չի ճանաչվել, ապա դատարանը կմերժի հայցը բավարարելու մեջ:

Այսպիսով, Հայաստանի Հանրապետությունում բժշկական սխալի համար նախատեսված են երեք տեսակի պատասխանատվություն, որոնք տարբերվում են պատժի տեսակից եւ աստիճանից:

Միևնույն ժամանակ, անհրաժեշտ է հասկանալ, որ մեղավոր մասնագետին համապատասխան պատասխանատվության ենթարկելու և պատճառված վնասի համար փոխհատուցում ստանալու համար տուժող հիվանդին կպահանջվի ոչ քիչ ջանք գործադրել և դիմել բժշկական բնույթի գործերով մասնագիտացված պրոֆեսիոնալ իրավաբաններին: